Osoby, których sytuacja finansowa uniemożliwia zakup czy wynajem mieszkania, mogą zgłosić się do władz miejskich o przyznanie mieszkania komunalnego. Przepisy dotyczące wydawania decyzji w sprawie lokali komunalnych nie są precyzyjne i różnią się w zależności od urzędu gminy. Trudno zatem wskazać, co poza brakiem środków finansowych, jednoznacznie wpływa na pozytywną decyzję o przyznaniu mieszkania komunalnego danej osobie.

Mieszkanie komunalne to należąca do władz miejskich nieruchomość, która stanowi zaplecze mieszkaniowe dla najuboższych mieszkańców gminy. Na lokale komunalne adaptowane są najczęściej starsze budynki mieszkalne. Procedura ubiegania się o mieszkanie komunalne rozpoczyna się od obliczenia dochodu na osobę w danym gospodarstwie. Ze względu na różnice w wysokości progu minimalnego dochodu w poszczególnych gminach, który może różnić się nawet o kilkaset złotych, nie można wskazać od jakiej kwoty można składać wnioski. Konkretną wartość należy sprawdzić w urzędzie. W niektórych gminach stosuje się ocenę punktową, która pozwala na szybsze wydanie decyzji.

Wytyczne, na jakie zwraca uwagę urzędnik podawane są w uchwałach Rady Miasta. Weryfikowana jest liczba osób w gospodarstwie domowym, dostępność do innych lokali mieszkalnych, stan cywilny oraz czy wnioskodawca samotnie wychowuje dzieci. Nie bez znaczenia jest czas oczekiwania na mieszkanie komunalne oraz okres zameldowania w danej gminie. Zdarza się, że aby ubiegać się o mieszkanie komunalne należy przez dłuższy czas pracować na terenie gminy. Lokal komunalny przysługuje też, gdy obecne warunki mieszkaniowe stanowią zagrożenie dla domowników ze względu na zły stan techniczny budynku lub gdy metraż jest zbyt mały.

We wniosku o przyznanie mieszkania komunalnego należy zawrzeć kilka dokumentów. Niezbędne są deklaracja o wysokości dochodów w gospodarstwie domowym oraz oświadczenie o stanie majątkowym. Ponadto urząd gminy najczęściej wymaga kopii dowodów osobistych, zaświadczenia o dochodach brutto z ostatniego roku, potwierdzenia pobieranie nauki przez dzieci, np. w formie kopii aktualnej legitymacji szkolonej. W sytuacji rozwodu lub separacji małżonków dołączyć trzeba też orzeczenie sądu. W wniosku osoby niepełnosprawnej ważne jest aktualne zaświadczenia lekarskie bądź orzeczenie o stopniu niepełnosprawności. Rodziny zastępcze muszą przygotować też zaświadczenia o pobycie w placówce, a uchodźcy - karty stałego pobytu oraz dokument potwierdzający statusu uchodźcy.

Przed złożeniem całego kompletu dokumentów do urzędu gminy warto dokładnie sprawdzić kryteria. Brak spełnienia jednego z nich dyskwalifikuje w procesie ubiegania się o mieszkanie komunalne. Szczegóły dotyczące zasad obowiązujących w danej gminie często można znaleźć na stronie internetowej urzędu miasta. Natomiast w przypadku pozytywnej decyzji o przyznaniu lokalu, informację można uzyskać w wydziale spraw mieszkaniowych.