Mieszkania komunale są to lokale znajdujące się w zasobach gmin, udostępniane dla ich mieszkańców znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej. Niebawem przepisy dotyczące wykupywania takich nieruchomości zostaną znowelizowane, nad czym pracuje Ministerstwo Infrastruktury i Budownictwa. Po wykupieniu stało by się ono własnością kupującego, który mógłby nim dowolnie dysponować, przepisać w darowiźnie (po upływie określonego od zakupu czas). Mieszkanie takie weszłoby również do masy spadkowej i podlegałoby dziedziczeniu na zasadach ogólnych.

Takie rozwiązanie jest na rękę władzom miejskim, które nie muszą odtąd pokrywać wysokich koszów remontów takich lokali. Jednak decyzja, czy mieszkania komunalne będą sprzedawane, należeć będą do samorządu. Część miast sprzedaje je z bonifikatami, co umożliwia ich nabycie znacznie poniżej cen rynkowych nieruchomości. Dzieje się tak między innymi w Olsztynie, Rzeszowie, Bydgoszczy, Toruniu, Zielonej Górze, Katowicach, Poznaniu, czy Gorzowie Wielkopolskim. W Białymstoku mieszkanie komunalne aktualnie można już nabyć, jednak na kilka lat miasto odeszło od tego pomysłu.

Każde miasto ma inną politykę w tym zakresie. W Krakowie wnioski o zakup można było złożyć do końca ubiegłego roku, Łódź natomiast planuje, że do 2020 roku miasto będzie właścicielem nie więcej niż 39 tysięcy mieszkań, co oznacza konieczność sprzedania jeszcze 8 tysięcy lokali. Szczecin chce osiągnąć pułap 6 tysięcy mieszkań, i do tego czasu mieszkania będą sprzedawane.

Ministerstwo Infrastruktury i Budownictwa chce wprowadzić zmiany w obowiązujących przepisach, między innymi w zakresie ustawy o ochronie praw lokatorów, a także w kodeksie cywilnym i ustawie o mieszkaniowym zasobie gminy. Nowelizacja ma na celu podnieść stopień zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych osób najuboższych. Ma ułatwić przyznawanie mieszkań takim osobom i skrócić kolejki oczekujących. Projekt przewiduje między innymi wprowadzenie dla gmin obowiązku zawierania umów na czas określony, na minimum rok i nie dłużej niż 5 lat (obecnie jest to czas nieokreślony). Jeśli najemca spełniłby określone warunki, tj. wskazane przez radę gminy kryterium dochodowe, wtedy umowa będzie mogła zostać przedłużona.

Zmiany mają również wykluczyć proces swoistego dziedziczenia mieszkań komunalnych, który w tej chwili nieformalnie funkcjonuje. Po zmianie umowa najmu zawierana będzie z osobami, które spełnią kryterium dochodowe, a nie automatycznie przedłużana ze spadkobiercami najemcy.